Ek Gıdaya Geçiş, Tamamlayıcı Beslenme Nasıl Olmalıdır ?

6 ile 24. ayları arasında anne sütü yanı sıra ek gıdalar ile yapılan bebek beslenmesine “Tamamlayıcı Beslenme” denir. Bu dönemde farklı lezzette besinler ile tanışır çiğneme, yutma ve beraberinde konuşma yeteneğini geliştirir.

Bebeklerin sindirim sistemi ilk dört ayında anne sütü dışındaki besinleri sindirmeye hazır değildir. Böbrekleri ek besinlerin yükünü karşılayabilecek düzeyde gelişmemiştir. Dördüncü aydan sonra mide asidinin artması ile proteinden zengin besinleri sindirebilecek düzeye gelir, böbrekler beslenme ile ortaya çıkan atıklarla başa çıkabilecek olgunluğa ulaşır. Bu nedenle ek besinlere 4. aydan önce başlanmamalı, 6.5 aylıktan sonraya da bırakılmamalıdır.

Tamamlayıcı beslenmeye geçiş ve ilk besleme

·    Ek besin vermek için en iştahlı olduğu öğlen ve akşam öğünleri tercih edilir.

·    Mümkün olduğu kadar günün aynı saatlerinde verilmeli ve aksatılmamalıdır.

·    Uygun bir mama sandalyesi ile aile sofrasına oturmalıdır.

·    Öğün zamanı gelince ve açlık belirtileri izlenerek beslenmeye başlanmalıdır.

·    İlk defa verilecek besin tekli olarak hazırlanır.

·    Besinleri püre kıvamında ve ılık olarak sunulmalıdır.

·    Bebeğin ilk beslenmesinde püre kıvamında hazırlanan yemeği;

•        Bir-iki çay kaşığı ölçüsünde verilir,

•        Alabilirse bir tatlı kaşığı,

•        Sonrasında da bir çorba kaşığı kadar verilebilir.

·    “Üç gün kuralı”na göre; 3 gün süreyle aynı besin ile devam edilir. Farklı besinlere üçer gün ara ile geçilerek farklı çeşit ve lezzetler sunulur.

·    Alerji, ishal, kabızlık, kusma ve huzursuzluk gibi yan etkiler açısından izlenir.

·    İstemediği besinleri alması için ısrar edilmez.

·    Birkaç denemede aynı yemeği reddediyorsa en az 15 gün süreyle o yemeğe ara vermek gerekir.

·    Sevmediği yemeği almaya zorlanırsa beslenme reddi oluşabilir.

·    Ebeveynler beslenmeye aktif olarak katılmalı, bebek yemeğe teşvik edilmelidir.

·    Sabırlı ve sevecen olmaya özen gösterilmeli, ısrardan kaçınmalıdır.

·    Beslenme saatleri eğlenceli hale getirilmeli, bebeğin yemekten zevk alması sağlanmalıdır.

·    Boğulma riski nedeniyle çiğ havuç, çerez parçası, kurabiye gibi sert parçalar verilmez.

Tamamlayıcı beslenmede “katı gıdalara bebek öncelikli başlama” yöntemi kullanılabilir.

·    “Bebek liderliğinde beslenme” yönteminde, bebek belirli gıdalara yönelerek dar kapsamlı bir beslenme sürecine girebilir. Buda büyüme, gelişmesi için önemli olan vitamin ve mineralleri yeterince alamamasına neden olabilir.

·    Bebek öncelikli beslenme yönteminde ise demir ve vitaminlerden zengin besinler ile kaloriden zengin besinler sırayla verilir.

·    Bu sayede beslenmenin temel taşları olan protein, yağ ve karbonhidratları, B12, folik asit gibi önemli vitaminleri, demir, çinko ve selenyum gibi mineralleri yeterli ve dengeli alması sağlanır.  

·    Besinler bebeğin sevdiği çeşitlerle ve sevdiği tarzda hazırlanır, ancak besin çeşitliliğinin sınırlı kalmamasına özen gösterilmelidir.

·    Bebeğin ek öğünde önemli üç kural;

•        Almak istediği yemek miktarına kendisinin karar vermesine,

•        Yemek süresini belirlemesine,

•        Sevdiği ve almak istediği gıdayı belirlemesine izin verilir.

·    Bu üç kural bebeğin tamamlayıcı beslenmeye geçiş sürecinde çok önemlidir.

·    Doyduğunu gösteren davranışları varsa yemek süresi uzatılmamalı ve sonlandırılmalıdır.  

·    Böylece bebeği zorlayarak oluşabilecek gıda reddini önlemiş oluruz.

·    Yemeği küçük miktarlarda verilerek tekrar yemek istemeye teşvik edilir.  

·    Yemeğine dokunmasına izin verilmeli, dökme ve kirletme endişesi ile müdahale edilmemelidir.

·    Doyduğu zaman yemeği ile oynamak isteyebilir, yemeği ile oynamasına bir sürede izin verilir, dikkati dağılınca öğün sonlandırılır.

·    Yemek esnasında dikkatini dağıtacak oyuncak, televizyon gibi cihazlar bulundurulmamalıdır.

·    Tamamlayıcı beslenme dengeli olmalıdır. Yetersiz beslenme kadar aşırı beslenmede sağlığını, büyüme ve gelişmesini olumsuz etkileyebilir.

Beslenmesi yeterli olan bebek

·    Ağrılık artışı ayına uygun olarak devam eder.

·    Vücut ağırlığı takip çizelgesi kullanılarak izlenmelidir.

·    Günlük idrar ve gaita çıkışı yeterli düzeyde devam eder.

Yetersiz beslenmede

Ağırlık artışı duraklar,

İdrar, gaita miktarı ve sıklığı azalır.

·    Uyku alışkanlığı değişir, sık uyanır, huzursuz ve mutsuz olur.

Bebeğe verilecek ek besinler

·    Her zaman ulaşılabilen, kolay hazırlanan ve temiz besinler tercih edilmelidir.

·    Protein, demir, çinko, kalsiyum, A vitamini, C vitamini ve folik asit içermelidir.

·    Kimyasal madde, şeker, tuz ve baharat kullanılmamalıdır.

Su

Temel kural olarak su desteğine tamamlayıcı beslenme döneminde başlanır. Ama, yemekten önce midesini sıvı ya da su ile doldurmaktan kaçınmak gerekir.

 Hastalıkta beslenme

·    Hastalık esnasında ve iyileşme döneminde daha sık anne sütü ve fazladan bir ek gıda öğünü verilmeli,

·    Kaybedilen ağırlık yeniden kazanılıncaya kadar sık beslenmeye teşvik edilmelidir.

Formül mama ve İnek Sütü

·    İnek sütü ve formül mamalar 6. aydan sonra besin hazırlamada kullanılabilir.

·    İçecek olarak 9 aylıktan önce verilmemelidir.

·    Anne sütünün yetersiz olduğu durumlarda formül süt ya da yaşına göre inek sütü verilebilir.

·    Buda mümkün değilse fazladan bir öğün tamamlayıcı besin verilebilir.

Anne sütü alamayan 0-6 aylık bebekler

·    İlk tercih olarak formül süt verilir.

·    Formül sütün miktarı bebeğin içinde bulunduğu ayın ihtiyacına göre hesaplanır.

·    İlk günlerinde 2-4 saat ara ile her kiloya 20-30 ml olacak şekilde formül süt ile başlanır.

·    İkinci ayda yaklaşık 100-120 ml formül süt alabilir (Tablo 1).

·    Altı aya kadar her ay öğün başına 30 ml artış yapılabilir

Tablo 1: Yaşa göre verilecek ortalama formül süt / süt miktarı

·    Her bebeğin ihtiyacı farklı olabilir, hesaplanan miktarların hepsini almayabilir ya da fazlasını isteyebilir.

·    Öğünlere göre de farklı miktarlarda alabilirler.

·    Yetersiz alıyor ve ağılık artışı duraklamış ise fazlasını alması için ısrar edilmez, ara öğünler ile desteklenebilir.

·    Yeni doğanın (İlk 30 gün) uyuma süresi 4 saati geçiyorsa uyandırılarak beslenmesi gerekir.

Yeterli beslenen 0-6 aylık bebek

·    Huzurlu ve mutludur, rahat uyur,

·    Günde en az 5-6 defa altını ıslatır ve

·    Ağırlık artışı yaşına uygun devam eder.

Yetersiz beslenen 0-6 aylık bebek

·    Açlık belirtileri gösterir,

·    Huzursuz ve mutsuzdur ve sık uyanır,

·    Başını hareket ettirerek meme arar,

·    Günlük idrar miktarı 5 bezin altına düşmüştür,

·    Daha az ve koyu kıvamlı gaita çıkarmaya başlar,

·    Ağırlık artışının durakladığı fark edilir.

Tamamlayıcı beslemeye erken başlanması

·    Anne sütünün azalmasına neden olur.

·    Yeterli anne sütü alamayan bebekte bağışıklık sistemi yeterince gelişmez,

·    Mikroplara karşı savunması azalır ve enfeksiyonlara karşı direnci düşer.

·    Mide ve barsak sisteminin gelişimi gecikir. Besinleri tam sindiremeden dışarı atar.

·    İshal, kabızlık ve beslenme bozukluğu gibi sorunlara neden olur,

·    Büyüme ve gelişmesi geri kalır, alerjik hastalıklar, şeker hastalığı ve obezite riski artar.

Tamamlayıcı beslenmenin 6,5 aydan sonraya bırakılması

·    Besin ve beslenme reddi olabilir.

·    Besin alerjileri gelişme riski artabilir.

·    Büyüme gelişme olumsuz etkilenebilir.

Tamamlayıcı beslenme ile verilmesi gereken günlük ortalama kalori miktarı (Tablo 2)

•        En az anne sütü kadar kalorili (0.8kcal/kg) olmalı.

•        6-8 aylar arasında ortalama 200 kalori

•        9-11 aylar arasında 300 kalori

•        12-24 aylar arasında 550 kalori

Tamamlayıcı beslenmede ek öğün sayısı (Tablo 2)

·    6-7 ay arasında 2 öğün,

·    7-8 aylar arasında 3 ana öğün

·    9-11 aylara arasında 3 ana öğün, 1 ara öğün,

·    12-24 aylara arasında 3 ana öğün, besleyici 1-2 ara öğün verilmesi gerekir.

Mide kapasitesi ve verilecek öğün miktarları (Tablo 2)

·    Mide hacmi 30 ml/kg olarak hesaplanabilir.

·    Bir öğünde verilecek besin miktarı mide kapasitesini (30 ml/kg) aşmamalı.

§ Doğumda mide kapasitesi 2 yemek kaşığı (yaklaşık 30 ml) kadardır.

§ 6. ayda bir su bardağı (200 ml),

§ 1 yaşında yaklaşık bir kâse (250 ml) kapasitesine ulaşır.

·    Başlarken bir çay kaşığı kadar besin verilir.

·    Birik çay kaşığını alırsa tatlı kaşığı.

·    Bir iki tatlı kaşığını alabiliyorsa yemek kaşığı ölçüsünde verilebilir.

Tablo 2: Tamamlayıcı beslenmede aylara göre öğün sayısı, ortalama besin ve kalori miktarı

Ek besin vermek için hangi öğünler tercih edilmelidir

·    En iştahlı olduğu öğlen ve akşam öğünleri tercih edilir.

·    Emzirme sonrası 1-2 tatlı kaşığı püre kıvamında verilir.

·    En az 3 gün aynı besin ile devam edilir.

·    İstemediği besini almaya zorlanmaz.

·    Kusma, alerji, kabızlık, ishal gibi yan etkiler açısından izlenir.

 Tamamlayıcı beslenme döneminde bebek

·    Zamanında,

·    Kaliteli gıda ile,

·    Yeterli miktarda,

·    Güvenli ve

·    Keyifle beslenmelidir.

Bebeğe uygun olan besinler

·         İçinde bulunduğu ayın çiğneme, yutma gibi motor gelişim seviyelerine uygun olmalı,

·         Bebeğin ağzında kolayca eriyebilmeli,

·         Dişleri çıkmış bebekler kolayca bir parça ısırabilmeli ve birkaç çiğneme ile ağızında kolayca dağılabilmeli

·    Bebeği enfeksiyonlardan korumak için besinleri taze olarak hazırlanmalı, yeterli nem ve ısıda saklanmalı, uygun ısıda verilmelidir.  

·    Buz dolabı dışında 2-3 saatten fazla bekletilmemelidir.

·    Hazırlayanın el yıkama ve mutfak eşyalarının temizliğinden emin olması gerekir.

Sağlıklı bir tamamlayıcı beslenme için listedeki gıdalardan en az 4-6 çeşit verilmelidir.

1.      Tahıllar ve Kök sebzeler (patates, havuç, soğan vb)

2.      Baklagiller,

3.      Yağlı tohumlar; fındık-ceviz vb.

4.      Süt ürünleri (süt, yoğurt, peynir, sütlü tatlılar)

5.      Yağlar

6.      Kırmızı et, balık, tavuk, karaciğer

7.      Yumurta

8.      Meyve ve sebzeler,

9.      A vitamininden zengin (kırmızı) meyve ve sebzeler,

Tahıllar ve Baklagiller

·    Tahıl ve baklagiller bebekler için son derece önemli lif ve besin kaynağıdır.

·    Tahıllar tek başlarına verildiğinde yeterince besleyici değildir. Et ya da baklagillerle birlikte verilmesi önerilir.

·    Pirinç ilk tercih edilen tahıldır.

·    Gluten içeren buğday, çavdar gibi tahıllar 4-7 ay arasında az miktarda başlanırsa çölyak hastalığı riskini yarı yarıya azaltabilir. Ancak, başlarken ve bir yaşına kadar glüten içeren tahılların çok miktarda verilmemesi gerekir. En geç 12. aya kadar başlanması önerilir.

·    Bezelye ve kuru fasulye suda ıslatıldıktan sonra pişirilirse daha faydalı olur.

·    Mercimek çorbasının bebek için besin değeri yüksektir

 Hayvansal Besinler

·    Et, yumurta gibi gıdaları yeterince alamayan bebeklere günlük olarak tahıl ve baklagiller verilmelidir.

·    Bebekler ve süt çocukları parça eti yiyemezler. Özellikle kırmızı et ezilerek ya da ince kıyma olarak diğer ek besinler ile birlikte verilebilir. İyi pişmiş et küçük parçalara ayrılarak da verilebilir

·    Balık eti ağızda daha kolay dağılabilen yapıdadır. Bebeklerin çiğneme ve yutması daha kolaydır.

·    Yumurta sarısı 6. aydan sonra ¼ oranında (çeyrek) başlanır, günlük olarak verilebilir. Yumurtanın beyazı alerjiyi önlemek için 8. ayda başlanmalıdır.

Süt ve süt ürünleri

·    İnek sütü içerik ve sindirim açısından İlk 12 ayda bebeklerin mide, bağırsak sistemi ve böbreklerine çok uygun değildir.

·    İnek sütünün erken başlanması ya da sadece inek sütü verilmesi demir eksikliğine ve kan düşüklüğüne, inek sütü alerjisi ve kabızlık gibi sindirim sistemi sorunlarına neden olabilir.

·    Bu nedenle temel sıvı besin olarak ilk 12 ayda anne sütü tercih edilmelidir.

·    Altıncı ayından sonra ek besin hazırlanırken formül süt ya da inek sütü kullanılabilir.

·    Dokuzuncu aydan önce inek sütü biberona konularak verilmemelidir.

·    Anne sütünün yeterli olmadığı durumlarda öncelikle formül süt tercih edilmelidir.

·    Formül sütün verilemediğinde de son tercih olarak inek sütü ya da süt ürünleri verilebilir.

·    Tamamlayıcı beslenmesi yeterli olmayan, özellikle hayvansal gıdaları az alan bebeklerin bir öğün fazla anne sütü, formül süt ya da inek sütü alması gerekir.

·    Yoğurt, peynir gibi süt ürünleri daha besleyici ve yan etkileri daha azdır, 6. aydan itibaren az miktarlarda başlanarak yaşına ve ihtiyacına göre arttırılır.

·    Ek gıdalar yeterli yağ içermiyorsa öğünlerine bir tatlı kaşığı yağ eklenebilir.

 Sebze ve meyveler

·    Meyve ve sebzelere ilk başlanacak ek gıdalardır. A, B, C vitamini, mineral ve lif kaynağıdır.

·    Turuncu/kırmızı sebze ve meyveler folik asit ve A vitamininden zengindir.

·    Günlük 1/3 kâse sebze püresi ya da 1,5 kaşık haşlanmış havuç A vitamini ihtiyacın karşılar.

·    Sebze ve meyveler ile alınan C vitamini demirin daha iyi emilmesini sağlar.

·    Sebzeler kısık ateşte pişirilmeli, mümkünse buharda haşlanarak püre haline getirilmeli ve hemen tüketilmelidir.

·    Pürenin kıvamını yumuşatmak için anne sütü, formül süt ve süt kullanılabilir.

·    Meyve suyu yerine meyvenin kendisi uygun boyut ya da püre halinde verilmelidir.  

·    Meyve suyu verilmesi gerekiyorsa günde 250 ml’yi aşmamalıdır. Anne sütü ve ek besinlerin yerini almaya başlarsa bebekte besin eksikliği, diş çürümeleri olabilir.  

·    Yeşil yapraklı sebzeler dördüncü aydan önce verilmemelidir.  

·    Bebekler yeşil sebzelerin doğal tatlarına erken dönemde alışırlarsa ilerleyen yaşlarında sebze çeşitlerini sorunsuz yiyebilirler.

 Verilmemesi gereken besinler

·    Tuz, baharat, şeker ve yoğun şekerli besinler,

·    Konserveler,

·    Hazır çorba ve meyve suyu,

·    Sucuk, sosis, salam gibi işlem görmüş gıdalar,

·    Çay, bakla, Nitrat oranı yüksel olan pancar, turp gibi kök sebzeler,

·    Çiğ havuç, kuruyemiş, mısır gibi sert parçalı veya taneli gıdalar, çekirdekli kiraz, vişne, bütün üzüm tanesi, sert meyveler

·    Bal bir yaşına kadar verilmemelidir.

 Ağızda eriyen parmak besinleri;

·         Olgun muz, armut, şeftali, mango, çilek, avokado, kavun, karpuz

·         Buharda haşlanmış karnabahar, brokoli, havuç, patates, tatlı patates

Isırılan ve ağızda dağılan parmak besinleri;

·         Yumuşak ekmekten yapılmış tost dilimleri

·         İyi pişmiş makarna

·         Olgunlaşmış gün kurusu kayısı

·         Karpuz dilimi, kavun,

·         İkiye bölünmüş ve kabuğu ve çekirdeği alınmış üzüm

·         İyi pişmiş yumurta

·         İyi haşlanış makarna, mantı

 Isırılan ve çiğnenmesi gereken parmak besinleri;

·         Salatalık dilimi

·         Fırında pişmiş dilimlenmiş patates veya tatlı patates

·         Kılçığı ve derisi temizlenmiş balık parçaları

·         Doğal tavuk ve hindi eti liflenmiş olarak

·         İyi pişmiş kıyma

·         Dilimlenmiş peynir

·         Soyulmuş elma dilimleri

·         Kurutulmuş elma parçaları

·         Tatlı biber çubukları

 TAMAMLAYICI BESLENMENİN DÖRT AŞAMASI VARDIR

1.      Dönem:

6-7 ay arası beslenme prensipleri

·    Bebeğin 6. ayda destekli oturmaya başlaması motor gelişiminin ek besin alabilecek düzeyde geliştiğini gösterir.

·    Sindirim sistemi yağ, protein ve nişastalı besinlerin sindirimi için uygun hale gelmiştir.

·    Damağını ve dilini kullanarak kaşıktan almayı, dilini kullanmayı ve yutmayı öğrenir.

·    İlk denemelerde emme hareketlerini kullanmak ister ve kaşığı dökebilir. Tekrarlayan denemelerde kaşıktan almayı ve yutmayı öğrenecektir.

·    İlk denemeleri için en iştahlı olduğu öğlen ve akşam öğünleri tercih edilebilir.

·    Kullanılacak kaşık derinliği az, yuvarlak kenarlı olmalıdır

·    Bir-iki çay kaşığı ile başlanır, alabilirse bir tatlı kaşığı, sonra bir çorba kaşığı kadar verilebilir.

·    Ek besinler bu aylarda günde 1-2 ana öğün şeklinde ve her öğünde 2-3 çorba kaşığı verilebilir.

·    Üç gün kuralına göre; yeni besinlere üçer gün ara ile geçilerek farklı çeşit ve lezzetler tattırılır.

·    İlk defa verilecek besin tekli olarak hazırlanır.

·    Önceden verilen ve bebeğin sevdiği, yan etki yapmayan besinler karışık hazırlanabilir.

·    Ağzında hemen eriyip dağılabilen, besin değeri yüksek püre şeklinde öğünler hazırlanmalıdır.

·    Meyveler cam rende ile rendelenir, sert meyveler ve sebzeler haşlanarak püre haline getirilir.

·    Püre hazırlarken anne sütü kullanılabilir. Süt biberona konularak verilmez, bu aylarda sıvı ihtiyacını karşılamak için anne sütü yeterlidir.

·    Anne sütü yeterli değilse formül mama ya da son tercih olarak inek süt verilebilir.

·    Haşlanmış yumurta sarısının dörtte biri ile başlanır ve bir haftada tamamı verilebilir. Yumurta 8-10 dk haşlanmalı, sarısında morluk oluşmamasına dikkat edilmelidir.

 6-7 ay arasında bebeklere verilebilecek ek besinler:

·    Öncelikle sık sık anne sütü verilir,

·    İlk besin olarak havuç püresi verilebilir,

·    Diğer sebzeler ve kök sebze (patates, havuç, tatlı patates) püreleri verilir.

·    Karışık sebze çorbası, mercimek çorbası,

·    Meyve suyu (evde hazırlanmış) püresi,

·    Farklı sebze ve meyve çeşitleri,

·    Kuru bakliyat ve tahıllardan hazırlanan lapa, püre, çorba, ezilmiş ekmek

·    Şekersiz ya da az şekerli muhallebi, sütlaç, pekmez,

·    Günlük taze yoğurt,

·    Yumurta sarısı:  ¼ yumurta sarısı ile başlanır, giderek arttırılır,

·    Et, tavuk, beyaz peynir çeşitleri ezilerek verilebilir,

·    Tuz, şeker ve baharat kullanılmamalı, şeker olarak pekmez ve meyve gibi doğal tatlandırıcılar tercih edilmelidir.

·    Besinleri hazırlarken zeytinyağı tercih edilmelidir.

·    Demir desteği açısından değerlendirilmelidir.

 2.      Dönem:

7-8. aylar arası Beslenme prensipleri

·    Desteksiz oturmaya ve oyuncaklarını bir elden diğer eline geçirmeye başlamıştır.

·    Dilini kullanma becerisi artmıştır.

·    Bazı bebeklerin dişleri çıkabilir.

·    Pütürlü ve daha büyük parçalı yemekleri alabilir.

·    Kendini beslemeyi öğrenir ve parmak besinlerini parmakları tutarak ağzına götürebilir.

·    Bebeğin sevdiği “tat ve tercihleri” dikkate alınarak ek öğünleri hazırlanırsa beslenmesi çok kolaylaşacaktır.

·    Öğün sıklığı olarak günde 2-3 defa verilmelidir. Mide kapasitesi de artmıştır, 2/3 kâse ölçüsü (150-180 ml) kadar alabilir.

·    Anne sütüne devam edilirken, farklı lezzet ve kıvamda besinlerle tanışır. İlk defa tadacağı besinler daha önce severek yedikleri ile birlikte sunulabilir.

 7-8. aylar arasında bebeklere verilebilecek ek besinler

·    Sıvı besin olarak yine anne sütü yeterlidir,

·    İyi pişmiş ve ezilmiş et, balık, tavuk,

·    Yumurta sarısı ve beyazı,

·    Pirinç, irmik ve diğer tahıllar, baklagiller, ezilmiş makarna, pilav, ekmek

·    Evde hazırlanmış meyve suyu, meyve püresi,

·    Pekmez, tahin

·    Sebze püresi, sebze çorbası

·    Küçük parçalara kesilmiş besinler

·    Yumuşak pişirilmiş, ezilmiş sebze, et, köfte, balık, karaciğer

·    Bitkisel yağ, tercihen zeytin yağı,

·    8. ayda tere yağı,

·    Pastörize peynir

·    Baklagillerden kuru fasulye, nohut yemekleri ezilerek, mercimek çorbası

 3.      Dönem:

9-11. aylar arası besleme prensipleri

·    Oturma ve baş kontrolü daha dengelidir,

·    Başparmak ve işaret parmakları ile besinlerini kıskaç şeklinde tutarak ağzına götürür, çiğner, dili ile çevirerek yutmaya hazırlar,

·    Bardağı İki eli ile tutarak içebilir, yemeğini kendisi yemeye isteklidir, aile öğünlere katılarak kendini beslemeye teşvik eder,

·    İçecekleri bebeğe uygun bir kap ile verilir,

·    Yemekleri 3 ana öğün ve bir ara öğün verilebilir. Anne sütü ve mama almayanlara 5 öğüne kadar çıkılabilir.

·    Hazır paketli besinler; bisküvi, kek, konserve gibi hazır besinler verilmemelidir.

·    Tuz ve baharat içermeyen, çiğneme ve yutması kolay olan gıdalar,

·    Süt ve formül mamalar yemek hazırlamada kullanılabilir. Ancak 9. aydan sonra içecek olarak verilebilir.

9-11. aylar arası bebeklere verilebilecek ek besinler

·    Bu dönemde de anne sütü sıvı ihtiyacını karşılamaya devam eder, yetersiz olması durumunda süt ya da formül mama eklenebilir,

·    Püreler daha kıvamlı ve pütürlü hazırlanır,

·    Tuzsuz, baharatsız sofra yemekleri; dolmalar, köfte, etli, kıymalı sebze yemekleri ezilerek başlanır, daha büyük parçalar ile devam edilir,

·    Makarna, mantı, pilav, mercimek,

·    Tarhana ve sebze çorbası, özellikle kabak, havuç, patates, kereviz gibi sebzeler ile hazılanabilir,

·    Mevsim meyveleri, sebzeler,

·    Taze günlük yoğurt, muhallebi,

·    Ara öğünlerde yağ sürülmüş ekmek, reçelli ekmek,

·    İyi pişirilmiş ve ezilmiş et çeşitleri,

·    Balık, karaciğer, yumurta,

·    Baklagiller ve tahıllı besinler,

·    Fırınlanmış ekmek, havuç, armut gibi meyveler parmak besinleri olarak verilebilir.

 4.      Dönem

12-24 aylar arası besleme prensipleri

·    Artık kendi kendini beslemeyi öğrenme zamanıdır.

·    Aile bireyleri öğünlere aktif olarak katılarak kendini beslemeye teşvik edilir,

·    Bir yaşından sonra özel besin hazırlamaya gerek yoktur,

12-24 aylar arası bebeklere verilebilecek ek besinler

·    Sofra yemekleri ile devam edilebilir.

·    Et, yumurta, peynir, meyve, sebze gibi ezilmiş, doğranmış parmak besinleri her öğün verilebilir.

·    Gün içerisinde 3 ana, 1-2 ara öğün verilmelidir.

·    Anne sütü 2-2.5 yaşına kadar devam edilebilir.

Yazar: Ali Fatih Kısaarslan  

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı

  Acıbadem Kayseri Hastanesi.  Aralık 2023.

Kaynaklar

1.Kondolot M, Şahin H. Bebekler İçin Beslenme Öerileri.  Kayseri: Erciyes Üniversitesi  Bilgi İşlem Merkezi. Kasım 2013

2 Tümer L. Ateş.  In: Hasanoğlu E, Düşünsel R, Bideci A, Boduroğlu K. Temel Pediatri,  2nd ed. Ankara: Güneş Tıp Kitabevleri,  2020: 50-53

3.  Koca M, Unga M. Bebeklerde Tamamlayıcı Beslenmede Temel Bilgiler. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi.

4. Selimoğlu MA:  Bebek Beslenmesi Rehberi. Türk Çocuk Gastroenteroloji, Hepatoloji ve Beslenme Derneği.